Nine Marit onderweg

Bombrekken

Vijf wollige zwarte druktemakers zwemmen als schrijvertjes langs het riet, terwijl moeder meerkoet de rietstengels vlak onder de waterspiegel afgraast voor haar koters. Telkens krijgen ze wat in hun opengesperde bekje gestopt, de meest eisende pul als eerste. Een eenzame tafeleend met zijn prachtige bruin-witte-zwarte vederdek kijkt om de hoek van het riet naar ons schip. Nieuwsgierig komt hij even dichterbij en duikt onder in het zwarte water van de Bombrekken.

Karekieten roepen hun karakteristieke lied. Misschien zijn de eieren gelegd of hebben ze al jongen.

Langzamerhand raken we ingeslingerd op de Nine Marit. Na de aanvankelijke onrust over al het nieuwe komen we tijdens het varen in een zelfde soort meditatieve stemming als tijdens het zeilen.

Er was vandaag veel te zien, prachtig opgeknapte oude schepen, vers gelakt of geverfd uit de winterberging. Sloepjes met grijze koppen, het glas witte wijn en de nootjes voor het grijpen op het motorluik. Een enkele zeilboot die zonder motor het spaarzame windje probeerde te benutten. Het was een gezellige drukte op de Jeltesloot. Het Heegermeer spiegelde een veelheid aan varend materieel, traag voortglijdend in diverse richtingen. Eenmaal in de Yntemasloot en later op de Oudegaasterbrekken, kwamen we steeds minder scheepjes tegen. Als van ouds is het hier rustiger, onaantrekkelijk voor diepstekende schepen, maar voor ons bekend terrein. In het laatste kwart van de vorige eeuw, was dit een gebied waar we vaak zeilden met de jongens. Met de Randmeer voeren we naar het Ringwiel en meerden dan af bij het kerkje van Sandfirden om daar een concert te bezoeken.

Zoals Nienke terecht opmerkte; ‘na een lange periode op groot water te hebben gevaren zijn we ineens weer terug op het vaarwater waar we in de jaren 80 zo vaak rond toerden’. Zo weinig veranderd en zo herkenbaar.

De plannen om langere en verder reikende tochten te maken, zoals we dat deden met de Friendship en de Hutting, beginnen te kiemen in onze gesprekken onder het varen, maar deze dicht -bij -huis -ervaring laten we ons niet ontgaan. Morgen voor het eerst door Workum met dit schip. Een buitenommetje naar Stavoren was altijd al een geliefd stuk varen.

Het weer overdag voelt aan als hoog zomer, nu in de avond is het fris.

De deuren naar de kuip zijn dicht, Bo ligt lekker in zijn mand en de zon gloeit nog zachtjes na onder de horizon in het noordwesten.

De Dode Hond

4 mei

We waren te laat, voor de doden-herdenking, het was al 5 minuten over acht. De twee minuten stilte misten we terwijl we zittend in de kuip luisterden naar een vogelconcert . Stilte gemengd met vogelgeluiden. We liggen aan de zuidwal van een eiland in het Eemmeer. Een eiland met de wonderlijke naam de ‘Dode Hond’. Wij passeerden dit eiland al velen malen per auto op weg naar Utrecht, zonder te beseffen dat we er ooit zouden afmeren.

De zon buigt moeizaam zijn laatste licht rond een wolk die met een vinger naar het oosten lijkt te wijzen. De vele haften en vliegjes die ons gedurende de tocht over de randmeren plaagden zijn zomaar verdwenen, alsof ze collectief besloten, dat het genoeg is geweest met de pesterijen.

Teckel Bo heeft zijn treurige blik van vanmorgen ingeruild voor een verwachtingsvolle nu het tijdstip voor de avondmaaltijd begint te naderen.

Het eiland intrigeert me. Op de kaart ziet het er vreemd uit. Rondom het eiland staan dwars op de kustlijn lijnen getekend die suggereren dat er dammen zijn die tot in het water reiken. Dammen of pieren zoals langs het Noordzeestrand. Toen we naar de westkant voeren op zoek naar een andere aanlegplek, was er niets van te zien. Zou het eiland misschien kunstmatig aangelegd zijn en zijn de pseudo-pieren een overblijfsel van de aanleg van het eiland?

Staan de dammen op de kaart voor de haren van de ‘Dode Hond’?

Het is de dag van de dodenherdenking. Op onze kleine TV aan boord zagen we fragmenten van de gruwelen die tijdens de tweede Wereldoorlog gebeurden. De dood kwam even langs.

Het eiland met de vreemde naam heette ons welkom. Ik weet niets van haar, niets van wat er voordien was. Dood en leven zo dicht bij elkaar. Ik wordt er stil van en luister naar de vogels die zelfs nu het donker is nog fluiten.

Dode Hond

Eiland van Nederland

Locatie

Provincie

Locatie

52° 17′ NB, 5° 19′ OL

Foto’s

Eemmeer met eiland Dode Hond

Portaal

Nederland

Uit Wikipedia

Dode Hond is een kunstmatig eiland in het Nederlandse Eemmeer. Bestuurlijk gezien valt het onder de gemeente Blaricum (provincie Noord-Holland). Het ligt ten oosten van de Stichtse Brug (de Rijksweg 27 tussen Blaricum en Almere) en is het meest oostelijk gelegen stukje land in de provincie Noord-Holland. Het eiland is opgespoten tijdens de aanleg van de polderdijk van Zuidelijk Flevoland(omstreeks 1964 ^[1]).

Het natuurgebied is grotendeels onbegaanbaar. Er kan aangelegd worden met een boot, ook mag er beperkt overnacht worden. Het eiland maakt deel uit van het Natura 2000-gebied Eemmeer & Gooimeer Zuidoever.^[2] Vele vogelsoorten en andere dieren kunnen hier ongestoord leven.

Naam[bewerken]

Op het eiland zijn borden waarop onder andere het verhaal van de herkomst van de naam ‘Dode Hond’ staat. Het verhaal gaat dat arbeiders, die bezig waren met de drooglegging van de IJsselmeerpolders een hond hadden. Deze ging plotseling dood en, om kosten te besparen werd het karkas niet naar hetdestructiebedrijf gestuurd maar begraven op het eiland. Als men, sinds die tijd, iets op het eiland moest, werd gezegd “Ik ga even naar de Dode Hond”. “En dat duurt tot op den huidigen dag”.^[bron?]

Op een van de eerste door de Hydrografische Dienst gemaakte kaarten van het eiland heette het Daphnium^[bron?] (Latijn voor watervlo). Vanuit de lucht heeft het ook de vorm van een watervlo. Later is deze naam niet meer terug te vinden en heeft het de naam Dode Hond gekregen.

In het nabijgelegen dorp Spakenburg staat het eiland bekend onder de naam ‘Vogeleiland’. Dit heeft zijn oorsprong in het doel van het eiland als depot voor grond die vrijkwam bij de aanleg van de dijk van Flevoland. In die tijd vlogen veel vogels rond het eiland om in de pas gestorte grond naar voedsel te zoeken.

Bronnen, noten en/of referenties

Categorieën:

De overkant en een andere kant

De wind is nog koud, maar de lucht heeft die aangename frisse prikkeling van het voorjaar.

Varend op de randmeren, zoeken we een plek om te overnachten.

Het wordt de Eekt, een eilandje een kilometer voor Elburg. We vinden een mooie plek. Het schip ligt met haar neus in de wind en en we laten teckel Bo uit voor een plas en een poep.

We wanen ons op een van de Zweedse scheren, een laag eiland met verwilderde vegetatie en een geheimzinnige vuurplek in het bos. Het kampvuur smeult nog na. De kinderen van de Optimisten-zeilschool hebben de plek keurig achtergelaten. Waggelend laverend en af en toe water scheppend, omdat ze niet snel genoeg naar de loefkant over sprongen, voeren ze weg in de richting van Elburg.

Nauwelijks is dit vrolijke schouwspel voorbij of er arriveren aan de overkant twee mannen in camouflagepakken, ieder in een eigen rubberboot met buitenboord-motor. Uit beide boten(erg groot zijn ze niet) komt een vracht aan spullen die op de tegenoverliggende wallenkant wordt uitgespreid.

Het lijkt wel een militaire oefening van dienstplichtige soldaten. Ieder moment verwacht ik dat ze een putje gaan graven waar boven een gecamoufleerde tent wordt opgezet.

Niet zo vreemd gedacht, want alle bagage op de wal is donkergroen. Met veel heen-en-weergeloop, groeien de spullen op de wal uit tot een nederzetting met twee tenten waarvan de ene tent verdacht veel lijkt op een paraplu, zoals gebezigd door hobby-vissers. Vreemd dat de opening van de paraplu niet op de waterkant is gericht.

Al ras staan er twee hengels uit, wat mijn diagnose ‘hobby-vissers’ bevestigt.

Maar veel aandacht voor die hengels is er niet, zeker niet als ze beiden achter de paraplu naar de bomenrij kijken in plaats van naar de waterkant. Dus ik twijfel aan mijn diagnose.

Zouden het geen echte vissers zijn en zijn die hengels een afleidingsmanoeuvre? Zijn het misschien twee biologen, vogelaars die boomkruipers bestuderen?

Heel merkwaardig was wel die actie met de rubberboot, waarbij de man in de boot, dat wat onder aan het hengelsnoer hing, iets wits en groter dan een blok kaas van een ons of drie, een eind verder op het meer in het water dropte om er vervolgens niet meer naar om te kijken. Ik snap er niets van.

Wat was dat voor een wit blokje? Het was zeker geen dobber, die is meestal rond. Zou het een meet-instrument kunnen zijn, iets om de snelheid van voorbijvarende boten te meten, of een nieuw soort geur-sensor op het verlies van motorolie? Zijn het eigenlijk twee politieagenten?

Nu de duisternis valt zitten ze samen onder de paraplu. Ze hebben gegeten, de pannen zijn afgewassen en lijken nog steeds de bomen te bestuderen.

Ik ben in verwarring en hoop te kunnen slapen

Het wordt koud vannacht. Ik wens ze toe dat ze een warme slaapzak hebben.

Bij ons gaan de deuren dicht. Het was een mooie vaardag, Nederland vanaf het water.

We zijn blij met ons schip, ze laat ons een andere kant zien, een kant die er altijd al was, maar die we ook een beetje vergeten waren.

De doop van de Nine Marit

Het leek zo’n mooi plekje. We dachten net met de kop in de wind te liggen, maar dat was niet zo. De wind was eigenwijs en drukte ons schip met een forse Beaufort 5 tegen het ondermaatse steigertje aan.

De borden op de wal hadden we nog niet goed bekeken. Het was de hoogste tijd voor de doop.

Onze jongste kleinzoon, Indy, was er sinds de vorige dag al mee bezig. Eindeloos heeft hij, zelfs in zijn slaap de rituele zin herhaald, ” ik doop U Nine Marit, en wens U een behouden vaart”.

Dat woord ‘behouden’ was het lastigste, af en toe vergiste hij zich en had het over een ‘fijne vaart’, snel gecorrigeerd zo gauw hij zijn vergissing bemerkte.

Op paasmorgen verwende hij luid declamerend zijn ouders met een zeer vroeg appèl rond een uur of zeven. De grote dag van de doop was aangebroken. ‘Wanneer gaan we naar de boot en wanneer gaat de boot gedoopt worden en wat gebeurt er dan precies?’ Voor een zevenjarige is zo’n gebeurtenis ook geen kattenpis. We hebben onderweg het ritueel nogmaals uitgelegd en na een fantastische lunch in het zonnetje op een terras aan het meer, was het eindelijk zover.

De dag van de doop was niet toevallig. Op mijn verjaardag in 2007, 20 april, doopten we ons zeilschip, de Nika. Onze oudste kleinzoon had toen de eer. Dit jaar viel eerste Paasdag op mijn verjaardag, dus op die dag moest het weer gebeuren. De doop op zich is al een ritueel en als je dat ritueel ook nog wat uitbreidt met een verjaardag, (ik ben niet zo dol op verjaardagen), is dat een mooie bijkomstigheid.

De fles met bubbels kapot slaan tegen het schip, vonden we niet zo’n goed plan, zeker vanuit het oogpunt van verspilling, verzot als onze familie is op dat prikkelende vocht. Derhalve werd eerst de fles geopend en uitgeschonken in de champagneglazen. Onze kleinzoon werd met gevuld glas op de voorpunt bij de boeg van het schip geïnstalleerd, terwijl een ieder er angstvallig voor waakte dat zijn eigen glas niet leeg gewaaid werd door de straffe Oostenwind.

Hij sprak plechtig de woorden die hij inmiddels zó vaak had herhaald en ingeprent dat ze vloeiend zijn lippen verlieten en sproeide de inhoud van het glas, geholpen door de wind, over de boeg onder luid gejuich van ons allen.

Achteraf was hij wel wat teleurgesteld dat dit nu alles was, hetgeen we goed maakten door hem een groot stuk te laten sturen onder het oog van zijn vader of mij. Hij is een stuurman in de dop, zijn oom Jeroen waardig. Best knap om als zevenjarig zo geconcentreerd achter elkaar de boot op koers te houden.

Bij nadere lezing waren de borden met opschrift aan de wal wel wat omineus.

We werden gewaarschuwd om het uit ons hoofd te laten hier aan wal te gaan. Dat hebben we ook niet geprobeerd, we zouden een stuk hebben moeten zwemmen. Het bord met de twee handen in de lucht boven het drijfzand zag er eveneens niet aanmoedigend uit. We hebben bedacht dat deze doopplek misschien wel de beste plek was, onbewust door ons gekozen, om te benadrukken dat naderend onheil niet op het water is te verwachten, maar eerder op een stuk land waar je als scheepje bij een sterke aanlandige wind ver van weg moet blijven. Zoals de schippers vroeger al zeiden, ‘bij storm op zee, niet proberen aan land te gaan maar op ruim water afwachten tot de storm geluwd is.’

Het was een mooie dag. En van mijn verjaardag heb ik deze keer genoten.

Dank je Indy, voor de mooie doop, je hebt het goed gedaan!

Mooi licht en een geheime plek

De rietkragen aan de kant lichten geel op in het magere zonnetje. Onder het zachte gebrom van de motor glijden we door het landschap over het donkerblauwe vrijwel rimpelloze water. In de verte zien we IJlst en passeren het aquaduct waar vroeger in het hoogseizoen de vele passanten zich voor de brug ophoopten in afwachting van een opening. De Jeltesloot is nu zonder oponthoud te bevaren en de enkele schepen die we tegenkomen zijn voor het merendeel Duitsers die evenals wij genieten van dit vroege voorjaar. Het is nog opvallend stil op het water. Vluchten watervogels en een enkele kokmeeuw kruisen ons pad op weg naar wie zal het zeggen. Twee waterhoentjes klepperen luid watertrappend voor onze boeg weg, verstoord piepend om even later hun gram af te reageren op elkaar.

We zijn op weg naar dat plekje dat we geheim willen houden. Dat plekje aan de waterkant waar we jaren al niet meer konden komen vanwege de grotere diepgang van onze vorige schip de Nika.

Via een omweg over Heeg waar we twee vrienden voor een rondje over Woudsend uitnodigden, varen we op ons gemakje over het Heegermeer en de Fluessen naar het zuidwesten. Onzeker over wat de dieptemeter aangeeft (hij is nog niet gecalibreerd) scharrelen we naar het plekje en zijn stil over de ons omringende schoonheid van het landschap. Geen schip te bekennen behalve dat ene motorbootje dat ons tegemoet kwam. In de verte zien we een jagende buizerd vliegen, af en toe naar beneden duikend om een mogelijke prooi te spotten.

Behoedzaam varen we naar het walletje, Nienke staat aan het roer. Ik sta buiten klaar met de touwtjes, nadat ik de ballen heb uitgehangen op hoogte van de steiger. Het zachte windje komt van land, de hogerwal. Het is lastig om de breedte van het schip in te schatten, maar weldra liggen we vast en staat meneer Buoy te kwispelen. Hij wil aan wal, vaste voet aan de grond. Hij is heel wat gewend met zijn echte baas, onze zoon, die ruim 15 jaar op klippers voer op de Waddenzee en het IJsselmeer. Haast een zeehond. Echter op het water is niet veel te snuffelen en en zijn ware aard, een landbeest, is niet te verloochenen.

De motor gaat uit en de stilte, af en toe onderbroken door de ijle kreet van een vogel, valt over ons als een warme deken. De zon laat zich af en toe zien tussen de langzaam voorbij schuivende stapelwolken. De elzasser wijn met een stukje helaas niet helemaal rijpe camembert versiert de tijd die we nog in de kuip kunnen zitten bij het lengen van het licht. Bijzonder hoe de omgeving inwerkt op ons welbevinden. Een magische plek hervonden. Een plek die je over land niet kunt bereiken. Nou ja, mischien wel, er liep een boer in overall langs met een polsstok die ons geen blik waardig vond.

In het schip staat een glas met pinksterbloemen, boterbloemen en zuring. Een geschenk van het stuk ongemaaide grasland achter de steiger.

Het is lekker warm in het schip, Bo moet nog even uit voor een plas. Het is donker buiten. Het bed voor in het schip lokt.

De naam Nine Marit

Over de naam van ons nieuwe schip hebben we niet lang hoeven nadenken.

Nine is de voornaam van Nienke’s moeder en Marit is geïnspireerd op de naam van mijn moeder, die Maria heette maar Riet als roepnaam had. De naam van een eventuele dochter van ons zou Marit zijn geweest. Vandaar Nine Marit. We vermoeden dat onze moeders het motorbootvaren meer hadden omarmd dan dat zeilen met boten die erg scheef kunnen gaan en niet tegen de wind in kunnen varen.

Bij de bouw van het schip heeft Nienke een zilveren dubbeltje uit 1948, ons beider geboortejaar, op de kielbalk laten vastzetten onder in het schip. Dat zal de Nine Marit hopelijk voorspoed brengen. De schippers van weleer geloofden dat het plaatsen van een munt op de kielbalk geluk bracht en weigerden te varen in een schip zonder deze talisman. In feite is het lot van de Nine Marit daarmee al in een goede richting bezegeld.

Terwijl ik dit schrijf ligt ze knus onderdak ik het schiphuis van de Domp in Sneek, de jachthaven in het oosten van de stad. In het weekend hebben we haar bedje gespreid door de randen van de loopsteiger met vloerbedekking te bekleden en de vaste landvasten op maat te bevestigen aan de palen van de box. Zo wordt het binnenvaren een eitje.

Het zwemplateau achter op het schip is een graaggeziene plek voor eenden die het eveneens als openbaar toilet gebruiken. Daar moeten we wat op bedenken. Glasscherven lijken met niet praktisch en erg eend-onvriendelijk. Misschien dat een net hen kan ontmoedigen. Een aardige suggestie kreeg ik nog van een collega schipper, die een nepkraai boven zijn zwemplateau plaatst. Dat schijnen eenden niet prettig te vinden.

We hebben nog veel te leren: hoe gedraagt het schip zich bij harde zijdelingse wind en hoe zal het zijn op een stromende rivier, met de stroom mee of er tegen in? En wat doet ze in hoge golven op zee of het IJsselmeer? Met een open blik en niet te veel verwachtingen gaan we eerst maar eens wat kleine tochtjes maken om te wennen aan een varend buitenhuis. De plannen voor verderweg stellen we nog even uit, maar die gaan zeker plaatsvinden.

De maidentrip van de Nine Marit

Nine Marit heeft haar maidentrip gemaakt. Ze had er zin in. Als verwacht waren er nog enkele kleinigheden te herstellen, waardoor we pas aan het begin van de vrijdag-middag de steven richting Friesland konden richten. De nacht ervoor sliepen we beiden slecht en de ochtend van het geplande vertrek bleek het schip onder het Sahara-zand te zitten. Gelukkig waren we allebei in het bezit van een mop geraakt. Nienke had er een met een katoenen pruik, en ik had er een bij de Action gescoord met een ingenieus wringsysteem dat mij wel,maar Nienke niet kon bekoren. Het moet gezegd, ik haalde er in de eerste minuten mijn handen al aan open, hetgeen resulteerde in bloedspatten op het net door Nienke gemopperde achterdek. Een ervaring rijker lukte het me even later om mijn taak te verrichten zonder dat er verbandmiddelen uit de doos gehaald moesten worden. De Action is een winkel waar ik niets van moest hebben, maar ik ben bekeerd. Het kost er allemaal niets, en de spullen zijn er ook meestal niets, behalve een enkel pareltje zoals deze mop. Geen natte handen, en het vuile water vliegt er uit met die handige draaiwringer. Zelden zoveel smerigheid in een handomdraai de plons in zien gaan. Het soppen in dat zelfde buitenwater vind ik zoleuk dat ik haast niet kan stoppen. Van het voordek krijg ik dan een gil, dat het zo wel genoeg is.
Eenmaal klaar met al dat gemoedelijk gemopper en alles aan kant, ontvangen we de zus van Nienke, die met ons de maidentrip zal maken.
De motor wordt gestart en Steenwijk ligt al snel achter ons. Een prachtige tocht langs de Weerribben, Ossenzijl, Echtenerbrug, het Tjeukemeer, de Langweerder wielen, de Koevorder, richting het Snekermeer, waar we overnachten aan een lieflijk walletje. Het torretje is mooi stil, en we genoten van alles wat er aan de wallenkanten te zien is: Woedende vissers die ons stampvoetend en scheldend hun pas gevangen ondermaatse paling toesmijten omdat we over hun dobber zijn gevaren. Waarom hebben ze ook van die lange hengels? Als je aan de andere kant van de vaart wilt vissen, ga je toch met een kort hengeltje aan de overkant zitten. En wat te denken van de overhangende wilgetakken die ze in de winter hebben vergeten te snoeien omdat de wilgetenen-manden uit China goedkoper zijn?
Het sturen vind ik nog best lastig, en het eerste deel van de reis, moet het geen fraaie aanblik zijn geweest. Regelmatig had het schip last van ‘overstuur’, waardoor ik het stuurrad telkens te ver doordraaide naar de andere kant. Een eend die in dit slingerend vaartuig een mogelijke bedreiging zag, heeft ons zeker een kilometer luid kwakend achtervolgd. Maar al doende leert men en na de derde brug met bijna-schade doorgevaren te zijn, kreeg ik de slag te pakken. Zo binnen sturend heb je niet in de gaten wat je voor enorme hekgolven je maakt. De snelheidsborden langs de kant schijnen op het binnenwater niet te slaan op de maximale snelheid in knopen, maar in kilometers per uur. Dank je de koekoek dat die hekgolven gigantisch waren en de vissers zo uit hun dak gingen.
Het was een mooie tocht en we hebben veel geleerd. Het is veel ingewikkelder dan een tocht over zee naar Noorwegen met de zeilboot die we hiervoor hadden.
In Sneek keken we elkaar aan, is dit leuk? Ja, het is leuk, en ja, hier gaan we mooie tochten mee maken.

Nienke en Rob Peters

Ach, wat is het al weer lang geleden.

Na het heftige reisje over de oceaan van Cuba naar Nederland met de Wylde Swan, waren er nog verschillende andere zeereisjes, die ik hier niet ga noemen. Alles bij elkaar heb ik bijna 7000 zeemijl afgelegd in dit jaar op meerdere schepen. En dat is wel even genoeg.

Een beetje tot rust gekomen aan land zijn we nu druk doende met het volgen van de bouw van ons motorschip dat eind dit jaar klaar zal zijn. Op de Pollardwerf in Steenwijk staat ons scheepje nu bij de timmermannen die deze week de definitieve indeling met ons hebben vastgelegd.

Wat is ze al mooi!

De romp en de opbouw is geschilderd, evenals de binnenkant waar een conserverende verf op zit. Inmiddels is er isolatie en bedrading aangebracht en op de werkvloer in de boot staat afgetekend waar de verschillende ruimtes gaan komen.

Een groot bed voorin, aan de stuurboord kant, daarachter de toiletruimte. Aan de overkant in de punt een kastenwand, met daar achter de douche.

Achter de douche komt de U-vormige keuken. Er tegenover een klein zitje met de slaapplek voor eventuele gasten, een tweepersoons bed. Via een trapje naar boven komen we dan in de “salon”, waar de stuurstand, een bijvaarderplek en de bank komt. Een grote tafel die we kunnen uitklappen als er meerdere mensen aan boord zijn komt aan de stuurboordkant. Door de grote deuren naar de kuip komen we dan op ons “terras” met een deurtje naar het zwemplateau.

12 meter feest waar we hopelijk mooie tochten mee gaan maken.

Het eventuele zeilen op andermans schepen als opstapper wordt secundair, het motorbootvaren komt op de eerste plaats.

Geen idee hoe het gaat bevallen, ons vaargebied wordt oneindig veel groter. Geen mast die ons verhindert onder bruggen door te varen die net te laag zijn. Met 2.40 meter boven de waterspiegel kunnen we bijna overal komen.

Eenmaal weer aan het varen zullen er weer blogs uit mijn pen gaan vloeien.

Tot dan!!!

Nog even op zee en aankomen in Oostende

9 04 2013
We bereiden ons voor op een kleine storm. Het zal niet lang duren als we de weerkaarten mogen geloven. Het is een kleine depressie die in 6-8 uur overtrekt. De wind zal achterlijk zijn, de snelheid van het schip kunnen we aftrekken van de snelheid van de ware wind. Dat scheelt al gauw 9 knopen in mindering op de ware windsnelheid, al houden de golven daar geen rekening mee en wordt het waarschijnlijk een heftig zeetje. De kapitein heeft bevolen alle luiken te sluiten en de luchtroosters te vergrendelen. Alles wordt extra gecontroleerd op zeevastheid. Van slapen zal wel niet veel komen, het schip maakt in de storm rare schuivers, je klem zetten of op bed liggen tegen het schot is de beste manier om je eigen veiligheid aan boord te verzekeren. De wacht die het schip bestuurt, mag zich alleen gezekerd in een harnas over het schip bewegen. Over het dek zijn extra lijnen gespannen waar de wacht zich aan kan vasthaken als ze over het dek moeten lopen. De altijd tijdens de reis aanwezige netten boven de reling bieden een extra veiligheid tegen overboord vallen.
Ieder uur wordt er een dekrondje gemaakt, om de verstaging, de schoten en de vallen te controleren. Ook binnen in het schip, waaronder de machinekamer, wordt voortdurend gecontroleerd. Ieder uur wordt het logboek bij geschreven. Op de grote kaart staan de posities die achter ons liggen ingetekend. Het is een continue bedrijf dat geen moment zonder toezicht mag blijven. ’s Nachts en op sommige momenten overdag staat de radar aan die in combinatie met de plotter en de AIS andere schepen of mogelijke obstructies signaleert.
Op de plotter zien we ook de windaanwijzers van de gribfiles, die iedere dag vers worden opgehaald van het internet. Zo kan de kapitein de beste route uitzetten, rekening houdend met de te verwachten windsterkte en windrichting.
We schieten lekker op en het lijkt erop dat de wind uit zuid-westelijke richtingen blijft waaien.

10 04
De storm bleek een stormpje zonder pit. De gribfiles vertelden een iets te heftig en deels fout verhaal. De kern van de depressie ging zuidelijker dan werd verwacht, waardoor we te maken kregen met een draaiende wind om de noord. Voordeel is wel dat het schip nu lekker op orde is. Klaar om straks bij de zuid-westelijke wind het kanaal in te schieten.

Vanmiddag krijgen we les in astronavigatie, waar ik zeker bij wil zijn. Nooit te oud om te leren.

12 04
Langzaamaan komt haven X naderbij, de ‘geheime’ tussenstop waar we 2-3 dagen uitrusten van de oceaan. Het wordt waarschijnlijk Oostende. Afgezien van het slingeren was het met de bakstagwind uit het zuidwesten mooi zeilen. Een gemiddelde snelheid van 9-10 knopen is niet onverdienstelijk. In haven X zal ik afstappen. Thuis kan ik mooi mijn taak afronden door de medische informatie over de leerlingen die ik behandeld heb uit te werken en vast te leggen voor de ouders. Op zondag 21 april ben ik bij de aankomst en ontvangst in IJmuiden. Daar kan ik de gegevens aan de ouders overhandigen.

13 04
Op de race of Alderney, het stuk zee tussen het eiland en de vaste wal, klokte ik een snelheid van 17.4 knopen! Even maar, dat wel. De stroom mee en een gunstige wind uit het zuid-oosten laat de zwaan laagvliegen. Het gaat nu snel, jammer dat de gestage regen de pret wat bederft. Het wordt Oostende waar we zondag, morgen, in de middag zullen afmeren. De leerlingen hebben nu het schip overgenomen, de crew doet een stapje terug. Tijdens de scheepsovername zullen mijn assistent-scheepsartsen de anderen een ehbo les geven, waarop ze dan van mij een aantekening krijgen in hun matrozenboek. Nu even stroom tegen, het laatste stuk naar Oostende voornamelijk stroom mee.

Samenvatting
In de 2 maanden die ik aan boord ben heb ik ongeveer 80 consulten gedaan. Vaak ging het om kleinigheden, die geen of nauwelijks behandeling vergden. De meeste tijd ging zitten in het omgaan met psychologische problemen, een aantal ongevallen, ontstekingen en huidproblemen.
Vanwege mijn positie aan boord stond ik enigszins op afstand van het geheel en nam ik een afwachtende houding aan t.o.v. wat er op me af kwam. Daarom was het juist leuk om 3 leerlingen op te leiden tot ‘assistent scheepsarts ‘.
Terugkijkend maakte ik me het meest zorgen om de eventuele ongevallen en ziekten die door mijn beperkte mogelijkheden en de afwezigheid van eventuele hulp midden op de oceaan, niet te behandelen zijn. Uiteraard is er de overleg-mogelijkheid met de radio medische dienst en de mogelijkheid om een backup te krijgen van mij bekende collegae aan de wal. Echter een ernstig hoofdletsel of een inwendige bloeding zou ik, zelfs met hulp van RMD, niet kunnen behandelen en zo kan ik nog wel meer ellende bedenken.
Een ander schip, dat maar net in de buurt moet zijn, heeft meestal niet meer behandel-mogelijkheden aan boord dan wij.
Als ik er verder over nadenk; Hoe ver ga je in het scheppen van behandelmogelijkheden aan boord tijdens een oceaan-oversteek of met wat kun je meestal volstaan? Internationaal zijn er afspraken over gemaakt die vastgelegd zijn in medische protocollen voor de verschillende vaargebieden. Op ieder groot zeegaand schip hoort dit boekwerk aanwezig te zijn. Daar is dus wel over nagedacht en dat is prettig. Het optreden van ernstige pathologie blijft een probleem dat je met de bestaande protocollen midden op zee niet altijd kunt ondervangen. Een risico dat genomen moet worden.

Gelukkig waren de meeste medische problemen die op de Wylde Swan gebeurd zijn goed te behandelen, al moest ik ter bevestiging van mijn diagnose op de Azoren met 2 leerlingen naar het ziekenhuis voor X-foto’s.

Met preventie van ongelukken (en ziektes) denk ik, kom je het verste. En juist daarin koste het me veel moeite om dat aan de leerlingen duidelijk te maken. Het leek erop dat er door de rest van de leerlingen geen lessen werden getrokken uit wat een medeleerling uit onachtzaamheid overkwam. Ik had vaak het gevoel dat wat ik zei niet binnenkwam of dat ik tegen een muur van onbegrip sprak. De leraren en de crew gingen daar beter mee om, ze zeiden gewoon, zo moet het, en geen discussie. Ik besef dat de houding van adviezen negeren of bagatelliseren past bij de leeftijd en dat je als oudere niet moet rekenen op dat wat je van een aanspreekbare volwassene verwacht. Dit risico op een risico moet je als arts incalculeren in de begeleiding van jongeren van deze leeftijd.

Ik vond het een bijzondere ervaring, deze trip over oceaan. Ik verlang ook weer naar mijn lief, mijn familie en mijn eigen bed. Ik vroeg één van de leerlingen of ze niet verlangde om naar huis te gaan. ” nee hoor, ik zou nog wel een tijdje willen door zeilen, maar dan wel zonder schoolwerk “.

Foto’s:
vertrek van Horta in alle vroegte
Onderweg naar Oostende
Aankomst in Oostende , opdoeken van het grootzeil
Onderweg 17.4 knopen bij Alderney , stroom mee.

Azoren-IJmuiden 2

De techniek van het wassen en scheren aan boord.

In de krap bemeten toilet-douche-wasruimte van de hut die ik deel met de projectleider, is het een hele toer om het dagelijkse was-ritueel uit te voeren, zeker op een koers waarbij de wind en de golven behoorlijk vat hebben op het schip. Aan de wind heb ik te maken met constant scheef-hangen van de ruimte waarbij ik, afhankelijk van over welke boeg we liggen, me tegen de deur of tegen de muur met de wc klemzet. Dit is nog wel te doen.

Beroerder is een voor de windse koers met hoge golven. Het naar bak- of stuurboord hangen, wisselt elkaar op onvoorspelbare wijze af. Ik stuiter daarbij beurtelings met mijn achterwerk tegen de deur of met mijn hoofd tegen de knop van de douche, die dan bij de tegenbeweging het beste handvat lijkt, zodat ik, me eraan vasthoudend, een ongewenste plens water over me heen krijg. Dat laatste heb ik snel afgeleerd.

Wanneer ik op het toilet zit, is de knop ( om door te spoelen) ter hoogte van mijn schouderbladen. Een slinger naar bakboord resulteert in doorspoelen terwijl ik nog niet klaar ben. Deze onverwachte bidet-functie kan ik ook al niet waarderen.

De spiegel is een verhaal apart. Ter grootte van een half A-4tje op een plek bedacht voor minder lange mensen, moet ik, om mijn gezicht te zien, me in een houding persen die het meeste lijkt op iets tussen zitten en staan in, terwijl ik me met mijn linker knie klem zet tegen de wc-rand.

Ook heb ik geleerd om na gebruik van het toilet direct de deksel van de wc te sluiten, omdat de spullen uit mijn toilettas op het schapje boven de toilet een grote liefde hebben voor het inwendige van de pot.

Op deze vierkante meter ‘all in’ heb ik de meeste moeite om mijn voeten te wassen. Daarvoor heb ik de volgende methode bedacht. Eerst plooi ik me, enigszins door de knieën gebogen, in de tegenoverliggende hoek van het fonteintje, terwijl ik me vasthoud aan de deurknop ter rechter zijde. Daarvoor moet ik dan wel eerst het washandje in mijn linkerhand hebben dat rechts boven me hangt en de zeep uit de toilettas, die iets buiten bereik staat of uit de wc gevist moet worden, anders kan ik van voren af aan beginnen. Om niet uit te glijden heb ik mijn linker voet omhuld met de dweil die op de grond ligt. Eerst een paar maal diep ademhalen en dan de beweging van het been met daaraan de voet omhoog naar het fonteintje. Dat ging me vroeger zo gemakkelijk af, dat ik die beweging kon voortzetten tot in mijn nek, maar dat is helaas voorbij. Balancerend op een gebogen linker been, het schip houdt niet stil, probeer ik de kraan open te draaien, waar ik dan net bij kan. Het wassen kan beginnen. Als ik me daarna met enige moeite uit de kreukels heb gewerkt, volgt de andere voet. Dat is lastiger omdat ik mijn rechter been niet klem kan zetten. Alvorens het fonteintje te bereiken maak ik met mijn linker been een tussenstap op de wc, waarvan hopelijk inmiddels de klep gesloten is. Met een zwiep en een zwaai belandt dan de linker voet in het fonteintje, terwijl er hevige kramp ontstaat in mij rechter bovenbeen. Als na enige tijd de kramp over is en mijn voet weer op de grond staat, moet de rest gewassen worden. Dat lukt in het algemeen aardig goed.

De baard scheren is de volgende klus. Dit doe ik om begrijpelijke redenen slechts één keer per 3 dagen. Voor het scheren heb ik scheerzeep en een scheermes nodig, beide attributen hebben een grote glij-factor, en dan bedoel ik niet zozeer op mijn huid, maar van het plankje. Gebruiken en gelijk opbergen voorkomt dat.

Als een slangenmens gebogen, frommel ik me voor het spiegeltje en probeer, terwijl ik balanceer als op de trap van een cakewalk op de kermis, de kokosmat op mijn gezicht in beeld te brengen. Het voelt een beetje als moet ik een postzegel plakken precies in het midden van een wapperende vlag. Het scheren op zich gebeurt dan ook meer op het gevoel dan á vu en vraagt veel tijd. Bij deze gymnastiekoefening ligt de kramp op de loer, al moet ik zeggen, oefening baart kunst. Het scheerresultaat kan ik niet goed beoordelen, het voelt min of meer glad en niemand die zegt dat ik een plukje vergeten heb.

Soms wenste ik dat er een masseur aan de crew was toegevoegd die de kreukels gladstrijkt van de wat minder soepel bewegende opvarenden.

Desalniettemin ben ik blij met een hut waar ook de wc en ook de wasgelegenheid bij zit. Ik ervaar dat als een prive-luxe, die de leerlingen met hun gemeenschappelijke wasgelegenheid niet hebben. Op een schip moet nu eenmaal ieder plekje zo nuttig mogelijk worden ingericht. De Wylde Swan is een trainingsschip en geen cruise-schip.

We varen lekker door. De wind is nog een beetje te noordelijk. Aan het eind van de dag draait hij meer naar het westen. Het is een stevig windje. Altijd beter dan geen wind.

Foto’s