Spakenburg en Hollandse Nieuwe

9 juni 2022

Tegen de helder blauwe lucht boven me zie ik jagende witte schapenwolkjes. Wat een lust voor het oog na de gestage regen die neerdaalde uit het loodgrijze wolkendek van gisteren. Er staat een stevige wind uit het zuidwesten en het oppervlak van het Gooimeer lijkt op een knobbelig donkerblauw water-tapijt waarop enkele scheepjes zich in onduidelijke richtingen voortbewegen. De wind is koud en de zon lukt het maar matig die kou te verdrijven. Onze Yanmar gromt zacht op de achtergrond. Veel harder dan 5,5 knopen varen we niet en af en toe spat buiswater over de boeg en moeten de ruitenwissers aan. Een modern ogende zeilboot met een breed achterschip, rechte voorsteven en zwarte zeilen vaart scherp aan de wind en kruist ons pad. Één rif in het grootzeil.

Gisteren lagen we in Spakenburg. Op de mooiste plek in de oude haven. Tientallen botters, de een mooier dan de ander, lagen met hun boegen schuin naar de kant om ruimte over te laten voor langs varende schepen. Sommige botters hadden de helmstok van hun ruim bemeten roer aan bakboord vastgezet om zo nog meer ruimte te creëren. Achter in de oude haven is een werf met twee hellingen waar voor het merendeel houten botters worden opgekalefaterd en gerestaureerd. Een mooi ouderwets plaatje.

Pas na zeven uur in de avond hield het gisteren op met regenen. Er werd op het raam getikt. De havenmeester diende zich aan om het liggeld te innen. Van hem kreeg ik te horen dat Spakenburg vooral één grote vissers familie was. Hij vertelde me dat er tegenwoordig niet veel meer wordt gevist door de Spakenburgers, maar dat er wel veel vis wordt verwerkt en verhandeld. Het gaat de mensen goed, zo te zien aan de keurig onderhouden huizen en de glimmende bolides op de opritten naast hun huizen.

Ik kom aan de praat met de havenmeester. Ik vertel hem mijn blunder, dat ik vroeg om ‘Hollandse Nieuwe’ bij een vishandel aan het eind van de oude haven. Ik zag een bord ‘Nieuwe haring’ en concludeerde dat de Hollandse Nieuwe er weer was. Dat was fout. Die is er pas volgende week. Nieuwe haring is gewoon de haring van vorig jaar, maar ‘Nieuwe’ omdat die toen hij vorig jaar werd ingevroren ‘Nieuw’ was en nu net ontdooid nog steeds ‘Nieuw’ is. ‘Oude Nieuwe haring’ dus. Omdat dat niet lekker klinkt, laten ze dat ‘Oude’ maar weg. ‘Hollandse Nieuwe’ is de haring die in afgelopen 2 maanden is gevangen en ingevroren en mag pas in de tweede helft van juni officieel verkocht worden als ‘Hollandse Nieuwe’. Die haring is meestal gevangen door Deense vissers, maar een bord met ‘Deense Nieuwe’ klinkt niet lekker op de Hollandse viskraam. Laat staan dat men begrijpt of er haring mee wordt bedoeld.

Op mijn vraag of die Hollandse Nieuwe nu echt veel lekkerder is dan Nieuwe haring, kreeg ik als reactie van de havenmeester een minzaam lachje. Ik had er niets van begrepen. De oude haring, de Nieuwe dus, was soms lekkerder dan de de Hollandse Nieuwe, omdat de Hollandse Nieuwe soms te vroeg gevangen wordt en aan de magere kant kan zijn. Alle haring die rauw geconsumeerd wordt moet eerst zijn ingevroren. Dit om de eventuele aaltjes, die er niet in horen te zitten, letterlijk koud te maken. Levende aaltjes mogen niet in de haring zitten, bevroren mag dat wel, die zijn dan dood, de aaltjes evenals de haring. De levende haring-aal of haringworm-larve leeft in de buikholte van de haring en vind het daar erg prettig. Hij eet mee van wat de haring eet en de haring heeft er zelf geen last van. Dit aaltje, de larve, komt pas echt tot ontwikkeling tot worm als de haring door een zoogdier wordt verorberd. Als rauwe zilte spijs direct uit de zee genoten door een mens of opgevreten door een dolfijn of een zeehond wordt de larve een dikkere worm die je ziek kan maken en zelfs een darmperforatie kan veroorzaken. Dat laatste kan niet meer sinds het verplicht is de haring voor consumptie in te vriezen. Dus pak hem gerust bij de staart, zou ik zeggen.

Met deze wetenschap, ga ik volgende week als de Hollandse Nieuwe er is een vergelijkend en kritisch onderzoek doen. Een Nieuwe haring en een Hollandse Nieuwe gebroederlijk naast elkaar op het bord, de ene met een vlaggetje de ander zonder. De uitjes laat ik even staan…..te zijner tijd laat ik de lezer mijn genoten conclusie weten……